Perthes hastalığı büyüme döneminde oluşan ve kalça ekleminin femur (uyluk kemiği) başında dolaşımın bozulmasına bağlı beslenme bozukluğu yapan zamanla kalça eklemini oluşturan kemiklerden femur başının erime ve ileri dönemlerde femur başının yozlaşmasına yol açan bir hastalıktır. Dolaşım bozukluğu geçici bir durumdur. Kalça eklemi iki kemikten oluşur femur ve asetabulum (kalça eklemi yuvası). Perthes hastalığı femur (uyluk kemiği) başının hastalığıdır asetabulum etkilenmemiştir. Perthes hastalığında femur başında dolaşım bozukluğuna bağlı erime, küçülme, şekil bozukluğu olur.
Hastalığın sebebiyle ilgili pek çok teori ortaya atılmıştır: enfeksiyon, eklemde sıvı artışı, travma ve doğumsal anomaliler. Hastalığın sebebi tam olarak bilinmemekle beraber vücuttaki büyüme hormonunu bu olaya yol açtığı düşünülmektedir. Erkek çocuklarında kızlara oranla 4-5 kat daha fazla görülür. Hastalığın başlama yaşı 3-12 yaşlardır fakat sıklıkla 6-8 yaşlarında görülür. Genellikle tek kalçada tutulum vardır. % 10 oranında her iki taraflıdır.
BELİRTİLER NELERDİR?
Hastanın şikayetleri her zaman çok belirgin değildir. İlk şikayetler zaman zaman olan kalça ve diz ağrısıdır. Ağrı şiddetli değildir ve birkaç ay önemsenmeden devam edebilir. Kalça hareketleri zor yapılır ve ağrılıdır. Spor veya oyun sonrasında ağrı ve topallama artar. Sabahları normal yürüyen çocuk akşamları topallamaya başlar. Doktora ilk müracaat genellikle topallamanın fark edilmesinden 1-2 hafta sonra olur. Çocuk o bacağını diğerine göre kısalmış hisseder. Fiziksel aktivite belirtileri artırır.
* Diz ağrısı
* Kalça hareketlerinde ağrı ve kısıtlılık
*Topallama
* Uzun süre şikayeti olanlarda kas zayıflığı
NASIL TEŞHİS EDİLİR?
* Ailenin gözlemi ve muayene bulguları
* Röntgen (ilk dönemde belirti vermez), kaliteli ve uzman değerlendirmeli
* MR, teşhis koydurucu ancak pahalıdır
* Sintigrafi, fazla miktarda radyasyon alınır
Hastalığın başlama yaşı önemlidir genellikle 8 yaş altında görülenlerde düzelme şansı daha fazladır. Hastalığın 4 dönemi vardır.
* 1. dönemde: kalça ekleminde sıvı artışı vardır
* 2. dönemde: kıkırdakta yumuşama ve zedelenme
* 3. dönemde: kalça eklemi büyüme çekirdeğinde erime, küçülme
* 4. dönemde: düzelme, rejenerasyon (yeniden yapılanma)
Ancak düzelme olsa bile bazen kalça ekleminde deformite olur ve ileriki dönemlerde kalça kireçlenmesine zemin hazırlar. Bütün hastalar bu dönemlerin hepsini sırayla geçirirler. Hastalık süreci birkaç aydan birkaç yıla kadar değişir. En önemli olay hastalığın başlangıç yaşıdır. Ne kadar erken başlarsa sonuç o kadar iyidir. Genellikle 7 yaş altında başlayanların düzelme miktarı daha fazladır.
Tedaviyi etkileyen faktörler;
* Hastalığın başlangıç yaşı
* Erken teşhis
* Hastalığın kalça eklemini tutma oranı ve şiddeti
* Femur başının asetabulumdan taşıp taşmaması
* Kalça hareketlerinde kısıtlılık olup olmaması Hastalığın başlangıç yaşını ve kalçanın tutulum miktarını değiştirme şansı yoktur fakat kas spazmını azaltarak kalça eklemi yerinde tutulabilir. Kalça ekleminin gelişmesi iki kemiğin uyum içinde iç içe olması sayesinde olur.
